Een van de zes kosters bij de Oude Kerk
De Oude Kerk van Scheveningen. Gebouwd in het midden van de 15e eeuw toen Scheveningen een zelfstandige (katholieke) parochie werd. Sinds de 15e eeuw bepaalt deze kerk aan het einde van de Keizerstraat het gezicht van Scheveningen. Scheveningen, vissersdorp.
In de 16e eeuw werd Scheveningen getroffen door de Allerheiligenvloed, die een groot deel van het dorp verwoestte. De kerk stond daarna niet meer in het midden van het dorp, maar aan de rand. Tien jaar na het begin van de Tachtigjarige Oorlog werd de pastoor vervangen door een dominee. Scheveningen werd net als de rest van het Nederland boven de grote rivieren protestant. In de parochie hangt een foto van nog niet zo heel lang geleden. Een volle kerk. Alle vrouwen in klederdracht. Nu zijn een groot deel van de banken weggehaald. Ze zijn niet meer nodig. Er zijn nog iets meer dan honderd parochianen. Het merendeel is ouder dan zestig jaar.
Kees Verbaan, 73, één van de zes kosters:
“Ik kom uit een vissersfamilie. Op mijn veertiende ging ik naar zee. Ik ging mee met een Vlaardingse logger van rederij Kwakkelstijn. Op Scheveningen waren de rederijen armoe. In Vlaardingen was het eten beter, je kreeg een kerstpakket en in het voorjaar had je een week of vier dat je het schip klaarmaakte voor de reis. Dat was ook een beetje vakantie. In Scheveningen was dat niet.
Je moest je zelf erin werken om goed te verdienen. Ik zat op de minste kotter. De kunde van de kapitein en het vermogen van het schip bepaalde de opbrengst. Met eenentwintig ben ik van de visserij af gekomen en gaan varen voor een sleepdienst in de Rotterdamse haven en voor de kust. In de machinekamer. Heel gunstig, een week op en een week af. Tot mijn pensioen.
De kerk is heel belangrijk geweest in Scheveningen. Er waren vier kerken. De Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerk al die stromingen. Toen ging alles bij elkaar en werd het PKN, Protestantse Kerk Nederland. Dat ging nog goed, tot de Lutherianen erbij kwamen en Vrijzinnigen. Dat heeft toch weer een scheuring gegeven. Dat werden de Hersteld Hervormden.
Iedereen ging naar de kerk, het hoorde erbij. Waar ik woonde de hele straat. Nu gaat bijna niemand meer. Er is nog een vaste dominee. Hij heeft “50%”, preekt om de veertien dagen. En de andere 50% wordt opgevuld door dominees die overal vandaan komen. Eens in de veertien dagen hebben we een activiteit in het wijkgebouw. De Soos en morgen gaan we een dagje varen met alle vissers op de Linge. En dan is er natuurlijk de kerstbazaar om een beetje geld te genereren. Dat is hartstikke gezellig. Daar komen dan ook de Zingende Zeelui. De zang zoals de vissers destijds zongen op hospitaal kerkschip “De Hoop”. Op die manier, op het zeetje. Christelijke liederen en vrijetijds liederen. Over de zee en over het strand. Ze trekken altijd een hoop mensen.
De toren is van de Gemeente, de rest van de kerk van de PKN. Het is een noodzakelijk kwaad dat we het gebouw moeten verhuren. Er is een contract afgesloten met een commercieel verhuurbedrijf voor bedrijfsfeesten, gala-diners… Ik zie dat liever niet, als kerk raken we daarmee een beetje op de achtergrond. Maar dat is mijn persoonlijke mening.”
Het gesprek gaat door over de vijfling. Een grafsteen in de kerk uit de 17e eeuw waarop het verhaal verteld wordt van een vrouw die vijf kinderen baarde. Alle vijf dood geboren. Uniek in die tijd. De kinderen hadden allang begraven moeten worden maar “de hele wereld” kwam kijken. En dan is er een gedenksteen voor een kotter die in 1936 met man en muis verging. En een schitterende model van een bomschuit opgehangen aan het gewelf van de kerk. Een gewoonte die stamt uit de middeleeuwen. En de gigantische schedel van een potvis die in de 16e eeuw op het strand van Scheveningen aanspoelde.
De Oude kerk van Scheveningen is een monument dat de geschiedenis van het dorp weerspiegelt. Een baken voor de vissers en een baken in de tijd.
*************
Dit verhaal is onderdeel van de reeks ‘Scheveningen verbindt’. Een serie portretten van bewoners en bezoekers aan Scheveningen. Jaap Spiering maakte de portretten en de foto’s. Over een periode van enkele zomerse weken sprak hij willekeurige personen aan op Scheveningen-dorp.